Vereniging voor de JOodse NAoorlogse Generatie
columns 23 mei 2016
2 mei, 2016 -
De afgelopen jaren hebben steeds meer onzalige initiatieven het daglicht gezien om pijnlijke feiten over de Tweede Wereldoorlog te verbloemen en andere ridicuul uit te vergroten. Zo wordt de geschiedenis vertekend voor volgende generaties. Dat is niet alleen onwenselijk, het is levensgevaarlijk.
De nationale Dodenherdenking valt dit jaar samen met de Joodse Jom haShoa (de Shoa-herdenking), en eindelijk, na jaren strijd door Joden, Sinti en Roma, is het Comité 4 en 5 mei overstag gegaan. In de toekomst zal tijdens de kranslegging bij de nationale herdenking op de Dam niet meer worden gesproken over een krans die gelegd wordt uit naam van ‘zij die vermoord werden voor wie zij waren’, maar zullen met naam en toenaam Joden en Sinti en Roma worden genoemd. En dat werd hoog tijd. Want welke leerlingen zullen zo’n cryptische zin begrijpen? Om wie ging die bewuste krans eigenlijk? Jarenlang bleef het Comité stug bij het besluit om die omschrijving in stand te houden: vooral het beestje niet bij het naampje noemen. Gelukkig is de organisatie na aanhoudende en goed beargumenteerde protesten overstag gegaan. Wellicht zien we dus in de toekomst op de Dam wat meer vertegenwoordigers van de groepen die genoemd worden, want die had het Comité totaal van zich vervreemd.
Verbeet staat bekend als een vrouw met nesjomme
Gelukkig heeft er ook een essentiële wisseling van de wacht bij het Comité plaatsgevonden. Joan Leemhuis-Stout was een rigide bestuurster die door veel vertegenwoordigers werd gezien als een ijskonijn zonder oren naar de emoties en gevoeligheden binnen de organisaties waarin bovenstaande minderheden zich hadden verenigd. Zij is nu vervangen door Gerdi Verbeet. De voormalig Tweede Kamervoorzitter staat bekend om haar betrokkenheid bij oud-verzetsmensen en het Auschwitz Comité. Een gouden greep dus, ook omdat Verbeet bekend staat als een vrouw met warmte. Nesjomme, zo u wilt.
Canard
Maar laten we hopen dat de valse politieke correctheid die de laatste jaren bon ton is geworden, ook wordt teruggedraaid. Hoewel het er vooralsnog niet op lijkt. Zo bleek het verhaal van een paar jaar geleden over Marokkaanse soldaten die in Franse dienst waren gestorven ‘voor de vrijheid van Nederland’ een canard. De arme jongens spoelden aan op de Zeeuwse stranden nadat hun boot, die niet onderweg was naar Nederland, was getorpedeerd. Daarom lagen ze in Zeeland begraven. Het weerhield het Comité 4 en 5 mei in Utrecht er niet van om tijdens Dodenherdenking de Marokkaanse vlag te hijsen.
Dader werd slachtoffer. Hoe troebel wil je het hebben?
En zo vertroebelt de feitelijke historie. Bijna had een jongetje een gedicht over zijn oudoom, een SS’er voorgelezen op de Dam; dader werd slachtoffer. Hoe troebel wil je het hebben? Wat wordt daarmee de boodschap van 4 mei? Allemaal een beetje dader, allemaal een beetje slachtoffer? Er zijn dagen dat zaken zwart-wit moeten worden gesteld, voor de duidelijkheid. 4 mei is zo’n dag.
De slavernij
Ook dit jaar waren er rond het herdenken weer een paar opvallende acties, onder meer van mensen die zichzelf antiracist noemen. Antisemitisme? Dat is geen racisme. Welnee. De realiteit is dat er antisemieten zijn die zich met liefde antiracist noemen. De wereld is zich aan het omkeren. Geschiedvervalsing is op allerlei gebieden gaande. Bijvoorbeeld ten opzichte van zo’n andere zwarte bladzij in de geschiedenis: de slavernij. Het Westen trekt het boetekleed aan maar in het Scheepvaartmuseum wordt de Afrikaanse en Arabische rol in de slavenhandel weggemoffeld.
Massahysterie heeft zich meester gemaakt van de buurtbewoners
Tegelijkertijd is er een enorme strijd gaande om de Namenwand. Een murencomplex waarop alle 104.000 vermoorde Nederlandse Joden met naam en toenaam zouden worden vernoemd. Het is een epische tragedie. Het Wertheimpark wordt geclaimd door de weduwe van Jan Wolkers, maker van het Nooit meer Auschwitz-monument. Zij vreest voor concurrentie. Massahysterie heeft zich meester gemaakt van de buurtbewoners. Zij willen het door de wereldberoemde architect Daniël Liebeskind ontworpen complex niet voor hun deur hebben.
Erkentelijkheid en dankbaarheid
Het College van B&W van onze hoofdstad hoopt nu twee vliegen in één klap te slaan. Waarom het afgrijselijke monument op de Weesperstraat, dat door de Joodse gemeenschap vlak na de oorlog is geschonken (het Monument van Joodse Erkentelijkheid, of Dankbaarheid, u mag kiezen, ‘uit dank voor de hulp die het ontving van het Nederlandse volk’) niet vervangen door de Namenwand?
Dit onding is een schandvlek op onze naoorlogse geschiedenis. En schandvlekken moet je niet wegpoetsen
We weten inmiddels allemaal dat de rol van de Nederlander helemaal niet zo rooskleurig was als kort na de oorlog door ons volkje zelf werd gedacht. Het monument (1950) moest ook door de berooide Joodse gemeenschap zelf worden bekostigd. We weten dat dit monument een gotspe is: de kille ontvangst van Joden bij terugkeer uit de kampen, de onteigeningen van bezittingen, zelfs nu is er nog de kwestie van de erfpacht. Dit monumentale onding is een schandvlek op onze naoorlogse geschiedenis. En schandvlekken moet je niet wegpoetsen, die moet je vol in het licht zetten. Met uitleg daarbij. Zo zijn ze een waarschuwing voor de toekomst.
Openbaar
Nederland zou een voorbeeld kunnen nemen aan Berlijn. Je kunt veel over de Duitsers zeggen, maar zij hebben hun verleden tot op de millimeter onder de loep gelegd. Schandvlekken worden in Berlijn voor volgende generaties ten toon gesteld en kunnen gratis worden bezocht. Een paar voorbeelden: kijk naar de Muur, naar het Joods museum, naar het Joods monument naast de Reichstag (ja, van diezelfde Liebeskind die in Amsterdam wordt verguisd), naar Checkpoint Charlie.
In Amsterdam herinnert behalve de Dokwerker en een paar andere monumenten weinig aan de kaalslag van WOII
De hele geschiedenis wordt in het openbaar, voor iedereen te zien, uit de doeken gedaan. In de ambassadewijk staan twee gebouwen gebroederlijk naast elkaar, waarin duidelijk de hand van Albert Speer, Hitlers huisarchitect, te zien is: de Italiaanse en de Japanse. Tijdens een stadsrondleiding wordt luid en duidelijk verteld waarom die twee zo gezellig naast elkaar staan. De pompeuze architectuur doet de rest.
In Amsterdam herinnert behalve de Dokwerker en een paar andere monumenten weinig aan de kaalslag van WOII. Welke jongere weet nog dat de Stopera is gebouwd op het hart van wat ooit de Amsterdamse Jodenbuurt was?
(1984) Op het ministerie van Waarheid past Winston Smith, de hoofdpersoon in dit beroemde boek van George Orwell, de hele dag historische documenten aan naar de wensen van de actuele politiek. Geheel conform het motto: Wie het verleden beheerst, beheerst de toekomst. Anno 2016 wordt de donkerste bladzij uit de Westerse geschiedenis misbruikt met precies dat motief.
Esther Voet